Το τρίξιμο και το σφίξιμο των δοντιών που προκαλείται από τη δραστηριότητα των μασητών μυών κατά τη διάρκεια της ημέρας ή μόνο τη νύχτα ορίζεται επιστημονικά ως βρουξισμός. Η συνεχής επαφή μεταξύ των δοντιών ως αποτέλεσμα της συστολής των μασητικών μυών ονομάζεται «σφίξιμο των δοντιών», ενώ η ρυθμική συνέχιση της διαδικασίας μάσησης χωρίς λήψη ουσίας στο στοματικό περιβάλλον ονομάζεται «τριξίδι των δοντιών». Ο Ορθοδοντικός και Οδοντίατρος Δρ. Hakan Dönmez δήλωσε ότι ο βρουξισμός εμφανίζεται στο 8-10% της κοινωνίας και στο 8-38% των παιδιών, και από αυτή την άποψη, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι πολύ σημαντική.
Θεραπεία βρουξισμού; Ο Dönmez τόνισε ότι πρέπει να γίνεται από οδοντίατρους που είναι ειδικοί σε παθήσεις των αρθρώσεων της γνάθου και ειδικοί στον πόνο στο κεφάλι και στον αυχένα. Έχει προταθεί ότι η συχνότητα του βρουξισμού σε άτομα με νόσο της κροταφογναθικής άρθρωσης είναι μεταξύ 26% και 66%.
Παράγοντες που προκαλούν βρουξισμό;
1) Μορφολογικοί Παράγοντες
Ανατομικές διαταραχές στην γναθοπροσωπική περιοχή, ακατάλληλα ευθυγραμμισμένα δόντια, ασυμβίβαστα δόντια στην αντίθετη γνάθο και λανθασμένες οδοντιατρικές θεραπείες
2) Ψυχοκοινωνικοί Παράγοντες
Άγχος, στρες ή ένταση, καταπιεσμένος θυμός ή ευερεθιστότητα, επιθετικός ή υπερκινητικός τύπος προσωπικότητας
3) Νευρολογικοί Παράγοντες
Ως αποτέλεσμα εγκεφαλικών τραυμάτων και ορισμένων νευρολογικών παθήσεων
4) Παθοφυσιολογικοί Παράγοντες
Ο βρουξισμός μπορεί να εμφανιστεί λόγω της έντασης κατά τη διάρκεια του ύπνου ή κατά τη διάρκεια της ξαφνικής χαλάρωσης του ύπνου. Η συχνότητα του βρουξισμού είναι αυξημένη σε άτομα με σύνδρομο υπνικής άπνοιας και ως αποτέλεσμα διαταραχής του ύπνου.
5) Διαταραχές του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος
Είναι επιπλοκή της νόσου Huntington ή Parkinson.
6) Φαρμακευτικές Παρενέργειες
Διαταραχές που προκύπτουν από τραύμα μπορεί να εμφανιστούν λόγω του καπνίσματος και του εθισμού στο αλκοόλ.
7) Συστημικά αίτια
Εντερικά παράσιτα, διατροφικές ελλείψεις, αλλεργίες και ενδοκρινικές παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν βρουξισμό.
Θεραπεία Βρουξισμού
Ο κύριος παράγοντας που καθοδηγεί σωστά τις θεραπευτικές πρακτικές είναι η σωστή διάγνωση. Η σωστή διάγνωση γίνεται από το ιστορικό του ασθενούς (αναμνησία) και τη σωστή ανάλυση των κλινικών ευρημάτων. Σε περιπτώσεις που απαιτούνται πρόσθετες πληροφορίες, προστίθενται απεικονιστικά και εργαστηριακά ευρήματα και γίνεται σχεδιασμός θεραπείας μετά τη συλλογή των δεδομένων.
Οι προσεγγίσεις θεραπείας του βρουξισμού που εφαρμόζονται σήμερα συγκεντρώνονται σε 3 κύριες ομάδες.
1) Προσανατολισμός της προσωπικότητας
2) Φαρμακολογική προσέγγιση
3) Αποφρακτικές προσεγγίσεις (αποσφραγιστική εξισορρόπηση, ορθοδοντική θεραπεία, μασητική αποκατάσταση)
1) Προσεγγίσεις Θεραπείας Προσανατολισμένες στην Προσωπικότητα
α) Θεραπεία βιοανάδρασης
Στόχος είναι το σύστημα, το οποίο έχει καταστραφεί αλλά δεν έχει χάσει τις λειτουργίες του, να μπορεί να λειτουργήσει με μεγαλύτερη επιτυχία από το άτομο. Η συνεργασία των ασθενών είναι σημαντική. Παρέχει επίγνωση των λειτουργιών που συνήθως συμβαίνουν ακούσια και παρέχει στα άτομα την ικανότητα να ελέγχουν τους μυς τους.
β) Τεχνική Πρόληψης Συνήθειας
Ο ασθενής διδάσκεται κάποιες ασκήσεις. Τα επιτυχημένα αποτελέσματα των ασκήσεων εξαρτώνται από το ότι τα άτομα θα συνεχίσουν τις ασκήσεις που διδάσκονται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
γ) Ψυχιατρική Θεραπεία
Η προσέγγιση της ψυχιατρικής θεραπείας θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μόνο όταν υπάρχουν υποψίες ψυχολογικών λόγων που θα αυξήσουν το πρόβλημα του τριξίματος των δοντιών και ο ασθενής θα πρέπει να κατευθύνεται σε ψυχίατρο για την επίλυση ψυχολογικών αιτιών και όχι για τη θεραπεία του βρουξισμού.
δ) Ύπνωση
Συζητείται η επιστημονικότητα και η αναγκαιότητά του.
Μπορούν επίσης να εφαρμοστούν τεχνικές όπως η επίγνωση των συνηθειών διαλογισμού, ο έλεγχος υπερβολικών χημικών διεγερτικών (καφεΐνη, νικοτίνη κ.λπ.) και οι διαταραχές ύπνου και η αλλαγή των συνηθειών.
2) Φαρμακολογική Θεραπεία
Υπάρχουν περιπτώσεις που η χρήση μυοχαλαρωτικών και το αποτέλεσμά της ήταν επιτυχημένα.
Η βοτουλινική τοξίνη (botox) χορηγείται επίσης με ενδομυϊκή (ενδομυϊκή) ένεση. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση δεν λύνει ριζικά το πρόβλημα και χρησιμοποιείται για την παρηγορητική θεραπεία με μυϊκή παράλυση.
3) Αποφρακτικές (μασητικές επιφάνειες) προσεγγίσεις
α) Αποφρακτικές αντισταθμίσεις
Η μασητική εξισορρόπηση περιλαμβάνει μόνιμες αλλαγές στη μασητική μορφή των δοντιών προκειμένου να κατανεμηθούν τα φορτία μεταξύ των επαφών του άνω και κάτω δοντιού. Είναι μια μη αναστρέψιμη θεραπευτική προσέγγιση που εφαρμόζεται για να αυξήσει την άνεση, την υγεία και την αισθητική των δοντιών και των γνάθων. Θα πρέπει να εφαρμόζεται πολύ προσεκτικά και με περιορισμένο τρόπο.
β) Ορθοδοντική θεραπεία
Επί παρουσίας ανωμαλίας είναι η διόρθωση της απόφραξης με ορθοδοντική θεραπεία.
γ) Εφαρμογή αποφρακτικών συσκευών
Χρησιμοποιείται περισσότερο από άλλες μεθόδους. Οι αποφρακτικές συσκευές ορίζονται ως «κινούμενες τεχνητές μασητικές επιφάνειες» που εφαρμόζονται για τη θεραπεία κροταφογναθικών διαταραχών ή την προστασία των δοντιών από τριβή. Έχει αναφερθεί ότι 3,6 εκατομμύρια «νυχτοφύλακες» γίνονται ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες για την πρόληψη ζημιών από βρουξισμό. Οι αποφρακτικές συσκευές ονομάζονται «επίπεδο επίπεδο», «μυοχαλαρωτικός νάρθηκας», «νυχτερινή φύλαξη» ή «ορθοδοντική συσκευή» σε διάφορες δημοσιεύσεις.
Σκοποί χρήσης μασητικών συσκευών στον βρουξισμό:
i) Για τη μείωση ή την πρόληψη ζημιών που μπορεί να προκύψουν λόγω τριβής (φθορά των δοντιών),
ii) Μείωση της δραστηριότητας των μασητικών μυών (κροταφικών και μασητικών),
iii) Να παρέχει συμμετρία στη διμερή μυϊκή δραστηριότητα,
iv) Να δημιουργήσει ομαλοποίηση στα μοτίβα συστολής των μυών,
v) Να ενημερώσει τους ασθενείς τις συνήθειές τους,
vi) Να ελαχιστοποιηθεί η διάρκεια της παραλειτουργικής επαφής των δοντιών.
Τα άτομα θα πρέπει να ενημερώνονται πριν από την εφαρμογή της συσκευής ότι οι αποφρακτικές συσκευές δεν προορίζονται για τη θεραπεία του βρουξισμού, αλλά για την επιβράδυνση ή την πρόληψη της εξέλιξης προβλημάτων που μπορεί να εμφανιστούν στο σύστημα μάσησης.
Ο βρουξισμός στα παιδιά είναι συνήθως φυσιολογικός, δηλαδή αβλαβής. Συχνά, εάν υπάρχει πρώιμη επαφή σε ορισμένα δόντια, το σύστημα μάσησης προσπαθεί να δημιουργήσει μια πιο λειτουργική δομή των δοντιών διαβρώνοντάς τα. Επομένως, συνήθως δεν απαιτείται θεραπεία. Οι αποφρακτικές συσκευές από μαλακό και/ή σκληρό ακρυλικό υλικό μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε παιδιά με ενεργό βρουξισμό σε μεγέθη που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Σε μια μελέτη που διεξήχθη στην ηλικιακή ομάδα 3-5 ετών, αναφέρθηκε ότι η φθορά των δοντιών συνεχίζει να αυξάνεται σε παιδιά που δεν χρησιμοποιούν ενδοστοματικές συσκευές και ότι η φθορά των δοντιών σταματά στα παιδιά που χρησιμοποιούν συσκευές. Δεδομένου ότι οι συσκευές που χρησιμοποιούνται στα παιδιά μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη, θα πρέπει να ελέγχονται συχνά και να λαμβάνεται μέριμνα ώστε η περίοδος χρήσης να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη. Μετά από 2-3 μήνες χρήσης, θα πρέπει να ελεγχθεί εάν ο ενεργός βρουξισμός έχει μειωθεί και να διακοπεί η χρήση της συσκευής. Εάν ο βρουξισμός εξακολουθεί να προκαλεί προβλήματα σε παιδιά στα οποία η ανάπτυξη συνεχίζεται με ταχείς ρυθμούς, η συσκευή θα πρέπει να αλλάξει και η ανάπτυξη της γνάθου να μην επιβραδυνθεί ή να σταματήσει.
δ) Θεραπεία τριβής
Είναι σημαντικό να προσδιοριστεί με ακρίβεια πώς συνέβη το συμβάν στη θεραπευτική προσέγγιση των περιπτώσεων όπου βρέθηκε ότι η αιτία της φθοράς στα δόντια ήταν η ενεργή τριβή. Μικρές μασητικές αλλαγές μπορούν να εφαρμοστούν σε περιπτώσεις όπου τα φορτία που μεταδίδονται στα δόντια σε περιοχές όπου η φθορά δεν είναι προχωρημένη μπορεί να περιοριστούν. Οι σταθερές αποκαταστάσεις μπορεί να θεωρηθούν ότι συντηρούν τα δόντια σε ασθενείς με προχωρημένη τριβή, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η κάθετη διάσταση είναι μειωμένη και η ευαισθησία των δοντιών είναι εξαιρετικά άβολη.
